منظومه شمسی ما عبارت از خورشید است و هر چیزی که دور خورشید می گردد. یعنی خورشید، سیارات و ماه هایشان، سیارک ها، ستاره های دنباله دار و شهاب سنگ هامنظومه شمسی ما را تشکیل می دهند. گرد و غبار و تکه یخ هایی که دور خورشید می گردند هم جزو منظومه شمسی هستند.
خورشید یک ستاره است. خورشید بزرگ ترین چیزی است که در منظومه شمسی ما پیدا شده. همه نور و گرمای سیاره ها از خورشید است. علاوه بر خورشید، زمین و ماه زمین، بسیاری از اشیای موجود در منظومه شمسی نیز بدون تلسکوپ قابل دیدن هستند. سیاره های تیر یا عطارد، زهره یا ناهید، مریخ، مشتری، کیوان یا زحل، سیارک های درخشان، شهاب سنگ ها و بعضی از ستاره های دنباله دار را یتوان بدون تلسکوپ مشاهده کرد. ولی اشیای خیلی بیشتری در منظومه شمسی ما هستند که آنها را باید با تلسکوپ دید.
سیاره ها
هشت سیاره ای که دور خورشید می گردند عبارتند از: زمین، تیر یا عطارد، زهره یا ناهید، مریخ، مشتری (بزرگ ترین سیاره منظومه شمسی ما)، کیوان یا زحل (با حلقه های بزرگی که دور آن است)، اورانوس ونپتون. تا مدت ها ستاره شناسان پلوتون را هم در زمره سیارات به حساب می آوردند ولی به تازگی آن را سیاره کوتوله در نظر می گیرند. کمربندی از سیارک ها (سیاره هایی با ابعاد کوچک که از سنگ و فلز ساخته شده اند) نیز وجود دارند که بین مریخ و مشتری می گردند. براساس قوانین حرکت سیاره ای که به وسیله یوهان کپلر ستاره شناس آلمانی در قرن هفدهم میلادی کشف شد، سیاره ها در مداری بیضی شکل به دور خورشید می گردند.
سیاره های داخلی تر و سیاره های خارجی تر
سیاره های داخلی (سیاره هایی که نزدیک به خورشید به دور آن می گردند) به طور کامل با سیاره های خارجی (سیاره هایی که دور از خورشید به دور آن می گردند) متفاوتند.
- سیاره های داخلی تر عبارتند از:تیر یا عطارد، زهره یا ناهید، زمین و مریخ. سیاره های داخلی بیشتر از سنگ و آهن تشکیل شده اند. آنها به عنوان سیاره های زمین مانند شناخته می شوند چون از نظر اندازه و ترکیب تا حدودی مثل زمین هستند. این سیارات تعداد کمی ماه دارند یا اصلاً ماه ندارند.
- سیاره های خارجی تر عبارتند از: مشتری، کیوان یا زحل، اورانوس، نپتون و سیاره کوتوله پلوتون. این اجرام به جز پلوتون جهان های بسیار بزرگی هستند که با لایه های خارجی ضخیم و گازی محاصره شده اند. تقریباً همه جرم آنها از هیدروژن و هلیوم است. ترکیبات آنها هم بیشتر به خورشید شبیه است تا به زمین. اگر به زیر لایه ها خیارجی گازی و ضخیم آنها دست پیدا کنیم، می بینیم که آنها در واقع سیاره های غول آسایی هستند که سطح خاکی ندارند. فشار ناشی از جو ضخیمی که آنها را احاطه کرده، سطح زیر جو آنها را به مایع تبدیل کرده هر چند که ممکن است هسته آنها از سنگ باشد. حلقه های تشکیل شده از گرد و غبار، سنگ و تکه های یخ نیز دور همه این سیاره های غول آسا را محاصره کرده. در میان آنها حلقه های زحل از همه معروف تر است. اما حلقه های باریک تری هم مشتری، اورانوس و نپتون را احاطه کرده اند. سیاره های خارجی تعداد زیادی هم ماه دارند.
اجسام کوچک
اشیای کوچک تری هم دور خورشید می گردند که شامل سیارک ها، شهاب سنگ ها و ستاره های دنباله دار هستند.
- سیارک ها (که سیارات کوچک هم نامیده می شوند) اشیایی فلزی و سنگی هستند. بیشتر سیارک هایی که دور خورشید می گردند در کمربند سیارکی بین مریخ و مشتری قرار دارند.
- ستاره های دنباله دار، توپ هایی هستند که بیشتر از سنگ و یخ تشکیل شده اند و دور خورشید می گردند. آنها دنباله ها یا دم های خیلی بلندی دارند.
- شهاب سنگ ها قطعاتی تشکیل یافته از فلز یا سنگ هستند که از سیارک ها کوچک ترند و در میان فضا سفر می کنند. اکثر آنها بسیار ریزند.
در دهه 1990 ستاره شناسان تعدادی شیء سنگی کوچک کشف کردند که بالاتر از مدار نپتون و پلوتون دور خورشید می گردند. ستاره شناسان عقیده دارند که در بخش خارجی تر منظومه شمسی، دسته هایی از مواد از جنس سنگ وجود دارد. کمربندی که این اشیاء در آن می گردند، به نام کمربند کوییپر معروف است. کوییپر نام اولین کسی است که وجود این اشیا را پیش بینی کرد. حتی دانشمندان احتمال می دهند که پلوتون بزرگ ترین شیء کمربند کوییپر باشد.
