آشنایی با کشور ترکیه

نام کشور: جمهوری ترکیه

پایتخت: آنکارا

زبان رسمی: ترکی ( رسمی ) ؛ کردی ( 20% ).

نوع حکومت: جمهوری مبتنی بر رموکراسی پارلمانی.

واحد پول: لیرترکیه(Turkish lira).

مذهب: اسلام سنی ( 67% )، اسلام شیعه ( 30% )، کلیساهای مختلف مسیحی ( 3% ).

امید طول عمر: 64سال.

رشد سالانه جمعیت: 1.13%درصد.

جمعیت: 68,893,918 نفر.

جغرافیای کشور ترکیه

ترکیه در جنوب باختر قاره آسیا قرار گرفته‌است. منطقه جغرافیایی که ترکیه در آن قرار دارد آناتولی و آسیای کوچک (آسیای صغیر) نیز نامیده می‌شود.ترکیه پیوندگاه دو قارهٔ مهم آسیا و اروپا است. ترکیه در جنوب خاوری اروپا و جنوب باختری آسیا واقع شده‌است و بین ۵/۳۶ و ۴۲ درجه عرض شمالی و ۲۶ و ۴۵ درجه طول شرقی در نیم کرهٔ شمالی قرار گرفته‌است. سرزمین ترکیه به صورت مستطیلی قابل تصور است که طول آن از شرق تا غرب ۱۶۶۰ کیلومتر و عرض آن به طور متوسط ۵۵۰ کیلومتر است. ترکیه از سه طرف به دریا احاطه شده‌است. از دیدگاه وسعت ترکیه با ۷۸۳٬۵۶۲ کیلومتر مربع سی و پنجمین کشور جهان بشمار می‌آید.

مرزها: ترکیه شش همسایهٔ آسیایی و دو همسایهٔ اروپایی دارد. کشورهای هم مرز ترکیه عبارت‌اند از: در خاور با ایران ۴۹۹ کیلومتر، جمهوری آذربایجان ۹ کیلومتر، ارمنستان ۲۶۸ کیلومتر، و گرجستان ۲۵۲ کیلومتر؛ در جنوب خاور با عراق ۳۵۲ کیلومتر و سوریه ۸۲۲ کیلومتر؛ در شمال باختر با یونان ۲۰۶ کیلومتر و بلغارستان ۲۴۰ کیلومتر.

رودهای مهم : فرات، دجله، قزل ایرماق، ساکاریا.

بلندترین نقطه : قله آرارات، 5185 متر.

آب و هوا : نواحی ساحلی آب و هوای مدیترانه‏ای دارد. آب و هوای مناطق مرکزی متنوع است و تابستانهای خشک و بسیار گرم و زمستانهای سرد و برفی دارد.

شهرهای مهم: : استانبول, ازمیر, آدانا, بورسا, غازی عینتاب, مرسین, قیصریه, اسکی‏شهر, دیاربکر, آنتالیا, صامسون, قونیه

مساحت: 780,580 کیلومتر مربع

خط ساحلی: 2,648 کیلومتر

مختصات جغرافیایی: 39 درجه شمالی و 35 درجه شرقی

حکومت ترکیه:

450 عضو مجمع ملی با رأی تمامی افراد بالغ برای پنج سال انتخاب می‏شوند. رئیس جمهور( که از سوی مجمع برای هفت سال انتخاب می‏گردد )‏ نخست وزیر و کابینه‏ای را انتصاب می‏کند که از پشتیبانی اکثریت مجمع برخوردارند.

احزاب عمده سیاسی عبارتند از :

• حزب میهن ( محافظه‏کار )

• حزب مردم‏گرای سوسیال دمکرات

•حزب راه راست

• حزب رفاه

• چپ دموکراتیک.

عضویت: سازمان ملل متحد، پیمان آتلانتیک شمالی، سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، کنفرانس امنیت و همکاری در اروپا، شورای اروپا، اتحادیه اروپای غربی ( عضو وابسته ).

اقتصاد ترکیه

بخش کشاورزی کمی زیر نیمی از نیروی کار را در بردارد. کشتهای عمده شامل گندم، برنج، تنباکو و پنبه است. تنباکو و پنبه هردو موجب ایجاد صنایع مهم پردازش شده است. تولیدات فراوان کشاورزی ترکیه درسال ۲۰۰۵ رتبه هفتم جهان را بدست آورد و در سال ۲۰۰۶ برای ۱۱٫۲٪ از مردم ترکیه اشتغال ایجاد کرد. بخش خصوصی اقتصاد ترکیه نیز قوی و به سرعت در حال رشد است و نقش مهمّی در بانکداری، حمل و نقل و ارتباطات دارد. در سال‌های اخیر اقتصاد ترکیه رشد خوبی داشته و رشد ۸٫۹٪ و ۷٫۴٪ را در سالهای ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵ به دست آورده‌است. منسوجات یک چهارم از صادرات ترکیه را تشکیل می‏دهد. صنایع تولیدی -‏ به ویژه صنایع شیمیایی و فولاد -‏ به سرعت رشد کرده است. منابع طبیعی شامل مس، زغال‏سنگ و کروم است. میزان بیکاری بالاست. پولی که ترکهای شاغل در اروپای غربی به کشور می‏فرستند منبع درآمد عمده ارز خارجی است. توریسم اهمیت فزاینده‏ای دارد.

زبان مردم  ترکیه

زبان بیش تر مردم در تریکه ترکی است ولی در کنار آن زبانهای کردی، زازاها، ترکی آذربایجانی در میان گروه‌های قومی استفاده می‌شود. گروه‌های قومی کوچک‌تری چون لازها، ارمنی‌ها، عربها، و چرکس‌ها به تنوّع زبانی و فرهنگی این کشور افزوده‌اند.
کردهای ترکیه بیش تر در جنوب شرقی و شرق کشور زندگی می‌کنند. زبان رسمی این کشور ترکی است.گروه‌های قومی کوچک‌تر در ترکیه عبارت‌اند از آذربایجانی‌ها (شمال شرق)، لازها (شمال)، عرب‌ها (جنوب) و ارمنی‌ها (استانبول).یک مطالعه ژنتیکی در سال ۲۰۰۱ از طریق بررسی هاپلوگروپ‌های دی‌ان‌ای در ترکیه نشان داده که ترک‌ها و کردها در کنار ارمنی‌ها، ایرانیان، یهودیان و لبنانی‌ها و دیگر گروه‌های ساکن سواحل مدیترانه (چه در شرق و چه در غرب) احتمالاً از یک نیای مشترک برخوردارند. نشانه‌ای از شارش ژنی در پی یورش هندواروپایی‌ها در ۱۲۰۰ قبل از میلاد هم مشاهده نشده، پس اینگونه نتیجه‌گیری شده که اگر هم چنین مهاجرتی هم صورت گرفته باشد جمعیت مهاجران نسبت به گروه‌های بومی، همچون هیتی‌ها (از اقوام هندواروپایی آناتولی و خویشاوند لیدیان) و هوری‌ها (از اقوام قفقازی آناتولی و خویشاوند اورارتویی‌ها)، که پیش از ۲۰۰۰ قبل از میلاد هم در منطقه زندگی می‌کرده‌اند، ناچیز بوده‌است. در نتیجه اقوام امروزین ترک، کرد و ارمنی ممکن است از دل همین گروه‌ها در آمده باشند. مطالعه ژنتیکی دیگری هم در سال ۲۰۰۳ نشان داده که ترک‌های آناتولی با وجود خویشاوندی زبانی (در خانواده زبان‌های آلتایی) و همسایگی تاریخی با مغول‌ها ارتباط ژنتیکی خاصی با آنان ندارند. به طوری که میزان اختلاف ژنتیکی ترک‌ها و آلمانی‌ها با سه گروه اصلی مغول به یک اندازه بوده‌است.

در مطالعه دیگری در سال ۲۰۰۳ بر روی ۵۲۳ کروموزوم ایگرگ (که تنها نسب پدری را نشان می‌دهد) از اهالی ۹۰ شهر مختلف ترکیه ۵۴ هاپلوتایپ متفاوت شناسایی شده که اکثریت آن‌ها (۹۴٫۱٪) از هاپلوتایپ‌های رایج در اروپایی‌ها و مردمان همسایه خاورمیانه‌ای است. هاپلوتایپ‌های مرتبط با اهالی آسیای میانه با تنها ۳٫۴٪، هندی‌ها ۱٫۵٪ و آفریقایی‌ها ۱٪ در اقلیت هستند. تنوع قابل ملاحظه هاپلوتایپ‌ها در میان ترکان گواهی بر نقش مهم آناتولی هم به عنوان یک دریافت‌کننده و هم به عنوان یک منبع در جریان شارش ژنی بین مناطق مختلف است. برآوردهای متفاوتی در مورد سهم ژنتیکی مهاجرت ترک‌زبانان آسیای میانه به منطقه آناتولی صورت گرفته‌است. بر اساس یکی از مطالعات بر روی کروموزم ایگرگ این سهم حدود ۱۰درصد و بر اساس یکی دیگر بر روی میتوکندری دی‌ان‌ای و کروموزوم ایگرگ حدود ۳۰ درصد است. هرچند احتمالاً شارش ژنی بین آناتولی و آسیای میانه چندین بار در دوره‌های پیش از تاریخ صورت گرفته‌است اما نامعلوم بودن شمار این جمعیت‌ها و تعداد این دوره‌ها مشکل بزرگی برای تعیین سهم ژنتیکی مهاجرت ترکان اوغوز در سده ۱۱ میلادی به آناتولی است. بر اساس برخی از مطالعات تعیین میزان هاپلوگروپ‌های مخصوص آسیا مانند C-RPS4Y و O۳-M۱۲۲ بهترین روش برای تعیین ابعاد این مهاجرت و سهم ژنی آن آن در جمعیت کنونی آناتولی است. این توالی‌های ژنتیکی در یکی از مطالعات تنها در ۱٫۵ درصد اهالی ترکیه دیده شده در حالی‌که در یکی از مطالعات بر روی ۱۳ قوم آسیای میانه ۱۸٪ و در مطالعه دیگری بر روی ۴۹ قوم آسیای میانه ۳۳٪ شیوع داشته‌اند. به نظر می‌رسد افزایش قابل ملاحظه جمعیت آناتولی در عصر برنز که جمعیت آن را در دوران امپراتوری روم به ۱۲ میلیون نفر رسانده بود موجب کاهش تأثیر مهاجرت سلجوقیان و دیگر ترک‌زبانان آسیای میانه شده باشد.

بخشی از ترک‌تباران ترکیه از اقوام ترکان سلجوقی غز هستند؛ ترکان سلجوقی به رهبری طغرل بیگ پس از شکست غزنویان در سال ۴۲۹ هجری قمری شهر نیشابور را پایتخت خود قرار دادند، در سال ۴۳۳ شهر ری را مرکز حکومت خود کردند، سپس اصفهان را مقر اصلی حاکمیت خود قرار داده همدان را نیز پایتخت تابستانی خود کردند. سلجوقیان سپس به رهبری آلپ‌ارسلان در جنگ ملازگرد با رومانوس چهارم امپراتور بیزانس، آناتولی را به تصرف خود در آوردند و سرزمین آسیای صغیر تا قونیه جز امپراتوری سلجوقی گردید. ترکان سلجوقی که از آسیای میانه به فلات ایران وارد شده و شهرهای ایران را فتح کرده در شهر ری حاکمیت خودرا تثبیت کرده بودند در این مکانها و در آذربایجان ساکن شدند و با فراهم آوردن لشکریان زیاد از آذربایجان، آناتولی را فتح و در این منطقه مسقر شده پس از غلبه بر امپراتوری بیزانس (روم شرقی)، این منطقه را بر امپراتوری خود افزودند و از زمان حاکمیت فرزندان عثمان (نام یکی از حاکمان ترک آناتولی)امپراتوری عثمانی را در آنجا بنا نهادند.

تاریخ معاصر ترکیه

در آغاز قرن نوزدهم، امپراتوری عثمانی از دانوب تا عدن و از فرات تا الجزایر وسعت داشت. با این حال، این امپراتوری گرفتار زوال درازمدتی در قدرت نظامی وسیاسی و در وسعت بود تا جایی که امپراتوری عثمانی « بیمار اروپا » تلقی شد و آینده این امپراتوری و سرزمینهایش در بالکان به عنوان « مسئله شرقی » موجب نگرانی در قرن نوزدهم گردید. در 1908 قیام ترکهای جوان کوشید تا جلو این زوال را بگیرد، ولی شکست در جنگهای بالکان ( 1912 تا 1913 ) عملاً ترکیه را از اروپا بیرون راند. اتحاد با آلمان در جنگ جهانی اول با شکست و از دست رفتن تمامی مناطق غیرترکی پایان یافت و آینده ترکیه در خود آسیا زمانی که یونان مناطق اطراف ازمیر را فتح کرد و متفقین مناطق نفوذ ایجاد کردند زیر سؤال رفت. ژنرال مصطفی کمال ( 1881 تا 1938 ) -‏ که بعدها به آتاتورک ( پدر ترکها ) مشهور شد -‏ به رهبری نیروهای مقاومت در جنگ داخلی پرداخت و یونان را شکست داد. مرزهای کنونی ترکیه در 1923 به موجب معاهده لوزان مشخص شد. ترکیه با الغای نظام سلطنتی ( 1922 ) تبدیل به جمهوریی گشت که آتاتورک آن را به صورت کشوری غیرمذهبی و پیرو غرب درآورد. اسلام از حکومت تفکیک، الفبای لاتین جایگزین حروف عربی، زبان ترکی احیاء و حجاب زنان ممنوع شد.

در 1945 ادعاهای ارضی شوروی بر سرزمینهای ترکی مشوق دیدگاه طرفدار غرب شد، و در 1952 ترکیه به پیمان آتلانتیک شمالی پیوست و در 1960 عدنان مندرس, نخست وزیر، طی کودتایی نظامی سرنگون و به اتهام فساد و حکومت مغایر با قانون اساسی به دار آویخته شد. در 1961 دولت غیرنظامی دوباره بر سرکار آمد، ولی تداوم خشونت و حکومت بی‏ثمر موجب به دست گرفتن مجدد قدرت از سوی ارتش در 1980 شد. در 1974 پس از سرنگونی پرزیدنت ماکاریوس در قبرس طی کودتایی با حمایت یونان، ترکیه به این جزیره حمله کرد و حکومتی ترکی در شمال این کشور برقرار ساخت ( 1975 ). اختلاف با یونان بر سر قبرس و همچنین سابقه حقوق بشر در ترکیه، به کوششهای این کشور در پیوستن به جامعه اروپا لطمه زده است. در 1983 حکومت غیرنظامی جایگزین دولت نظامی شد. از آن زمان ترکیه حتی‏الامکان به اروپای غربی نزدیک شده، هرچند ظهور بنیادگرایی اسلامی در اواخر دهه 1980 هویت اروپایی ترکیه را زیر سؤال برده است. از زمان انحلال شوروی ( 1991 )، ترکیه با جمهوریهای شوروی سابق در آسیای میانه، که اکثراً از لحاظ زبان و سنت ترکی هستند، پیوندهای اقتصادی و فرهنگی ایجاد کرده است. ناآرامی در میان کٌردهای ترکیه -‏ در جنوب شرق -‏‌ افزایش یافته است.

جاذبه های گردشگری ترکیه

ترکیه پر از مقصدهای گردشگری برای توریست های دنیا است. از گنبد و مناره های استانبول گرفته تا ویرانه های رومی در کرانه های غربی و جنوبی، از سواحل آنتالیا و گردشگاه های مدیترانه ای تا کوه های مه آلود دریای سیاه شرقی. با این همه مقصد گردشگری، دقیقاً نمی توان به ده مورد برتر اشاره کرد، ولی می توانید با این ده مقصد زیر شروع کنید.

1- آمفی تئاتر آسپندوس

آمفی تئاتر Aspendos یکی از حفاظت شده ترین تئاترهای باستانی عهد باستان است. این آمفی تئاتر در سال 155 بعد از میلاد و در عصر حکمرانی امپراتور رومی، مارکوس اورلیوس ساخته شد و ظرفیت تماشگران آن 15000 تا 20000 نفر است. چون بعدها از این تئاتر به عنوان کاروانسرا استفاده شد، مرتباً مرمت و حفاظت شد. بنابراین آمفی تئاتر آسپندوس بدون از دست دادن ویژگی های اصلی اش، تا به امروز باقی مانده است.

2- ساحل پاتارا

این ساحل یکی از طولانی ترین سواحل شنی مدیترانه است که هیچ ساختمانی به جز یک کافی شاپ در امتداد آن دیده نمی شود. یک گونه در حال انقراض لاک پشت سرگنده در این منطقه تولیدمثل می کند. دهکده مجاور پاتارا زادگاه سنت نیکولاس، اسقف بیزانسی قرن چهاردهم بود که بعدها به افسانه بابانوئل بدل شد.

3- پاموک کاله

پاموک کاله که در زبان ترکی به معنای قصر پنبه ای است، چشم اندازی غیرواقعی در غرب ترکیه است که به خاطر شیب های پلکانی سفیدش معروف است. این شیب های پلکانی از ماده تراورتن هستند. تراورتن یک سنگ رسوبی است که از آب های معدنی چشمه های آب داغ رسوب می کند. انسان ها طی هزاران سال گذشته در این آب ها شنا کرده اند. شهر باستانی یونانی هیراپولیس توسط پادشاهان پرگامون بر روی چشمه های آب داغ ساخته شده است. ویرانه های حمام ها، معابد و بناهای تاریخی را می توان در این مکان مشاهده کرد.

4- بدروم

این شهر با سواحل شنی و خیابان های پر از فروشگاه و رستوران های با کلاسش، سالهاست که گردشگاه محبوب توریست ها در ترکیه است. نام باستانی آن هالی کارناسوس است و یکی از عجایب هفت گانه عهد باستان بوده است. متأسفانه چند زلزله موجب تخریب بناهای تاریخی آن شدند، ولی جاذبه های تاریخی دیگر آن مثل قلعه بدروم که توسط مبارزین جنگ های صلیبی در قرن پانزدهم ساخته شده بود، هنوز در این شهر دیده می شود. این قلعه به روی لنگرگاه داخلی بدروم اشراف دارد که با قایق های میلیون دلاری پر شده است.

5- کوه نمرود

این کوه 2134 متر ارتفاع دارد و در جنوب شرقی ترکیه و در نزدیکی شهر آدی یامان واقع شده است. در سال 62 قبل از میلاد، شاه آنتیوکوس اول، یک مقبره با مجسمه های عظیمی از خود، دو شیر، دو عقاب و خدایان یونانی و ایرانی مختلف در قله این کوه ساخت. از زمان ساخت این مقبره، سر این مجسمه ها از بالای کوه به پایین غلتیده و در این مکان پراکنده شده اند. قله کوه نمرود نمای زیبایی از کوه های اطراف می دهد. جاذبه اصلی این مکان، تماشای طلوع خورشید از سمت شرقی کوه است که به سر این مجسمه ها سایه رنگ نارنجی می دهد و به حس اسرارآمیز این مکان می افزاید.

6- اولودنیز

دهکده توریستی اولودنیز در ساحل جنوب غربی دریای اژه واقع شده است. در دهانه این شهر که یک تالاب آبی رنگ است، خلیج شنی دنجی وجود دارد. این ساحل به خاطر رنگ های آبی آن معروف است و یکی از مناسب ترین ساحل های مدیترانه برای عکاسی است. اولودنیز به خاطر چشم اندازهای پانورامیک منحصر بفردش برای پاراگلایدر در دنیا معروف شده است.

7- مسجد آبی

مسجد آبی یا مسجد سلطان احمد در استانبول با شش مناره و معماری کاملش از نمای بیرونی بسیار تأثیرگذار است. در حالیکه هنوز هم به عنوان مسجد از آن استفاده می شود، یکی از محبوب ترین جاذبه های توریستی در استانبول است. این مسجد بین سال های 1609 و 1616 ساخته شد و مانند بسیاری از مسجدهای دیگر، مقبره سازنده اش در داخل آن قرار دارد. در داخل، سقف بلند آن با 20 هزار کاشی آبی و با طرح های گوناگون تزئین شده است که وجه تسمیه این مسجد به خاطر رنگ های آبی زیبای کاشی های آن است.

8- کتابخانه سلسوس

ویرانه های اِفِسوس یکی از محبوب ترین جاذبه های گردشگری در ساحل غربی ترکیه هستند. شهر افسوس به خاطر معبد آرتمیس، یکی از عجایب هفتگانه عهد باستان معروف بود، که توسط یک شورشی و به دستور اسقف اعظم قسطنطنیه در سال 401 بعد از میلاد تخریب شد. هنوز هم بعضی از قسمت های ساختمان آن را می توان دید، از جمله تئاتر بزرگ و کتابخانه سلسوس. این کتابخانه حدود سال 125 بعد از میلاد ساخته شد و 12 هزار طومار در آن نگهداری می شد و همچنین مقبره سلسوس، فرماندار آسیا بود. نمای این کتابخانه در دهه هفتاد به دقت بازسازی شد و از ویرانه های اولیه به حالت شکوهمند امروزی رسید.

9- دودکش های پریان گورمه

کاپادوکیا به خاطر صخره های طبیعی عجیب و شگفت انگیز و میراث تاریخی منحصر بفرد خود معروف است. یکی از بهترین مکان ها برای دیدن این صخره های عجیب، روستای گورمه است که در میان مخروط های خاکسترهای آتشفشانی واقع شده است که به این مخروط ها، دودکش های پریان اطلاق می شود. این دودکش ها به علت فرسایش بادی و آبی دو لایه آتشفشانی مختلف به وجود آمده اند: یک لایه کلفت از سنگ توف (خاکستر آتشفشانی جامد) با لایه ای نازکتر از بازالت که نسبت به فرسایش مقاومتر است. چون کنده کاری در سنگ توف آسان است، بسیاری از این دودکش ها در کاپادوکیا در طی قرن ها توخالی شده اند. زیرا در داخل آنها خانه، کلیسا و انبار ساخته می شد.

10- ایاصوفیه

ایاصوفیه واقع در استانبول در اصل یک کاخ پادشاهی بوده است که در قرن ششم برای امپراتور روم شرقی، جاستینیان اول، ساخته شد. این شاهکار مهندسی رومی، با گنبد عظیمش (به قطر 31 متر یا 102 فوت) فضایی را می پوشاند که تا بیش از 1000 سال بزرگترین فضای بسته دنیا بود. این کلیسا در سال 1204 در جنگ صلیبی چهارم به تاراج رفت و در قرن پانزدهم وقتیکه عثمانی ها شهر را فتح کردند، تبدیل به مسجد شد. ایاصوفیه در سال 1935 تبدیل به موزه شد و حالا یکی از جاذبه های اصلی ترکیه است.